Geçen salı günü harika bir sergiyi gezdim.
Sergiden çok bir “bienal” demek daha doğru…
Arkasında bir iş beşerinin harikulâde çabası, vizyonerliği ve sanat tutkusu vardı.
Bu iş insanı hayattaki en düzgün arkadaşlarımdan biri olduğu için ayrıyeten gurur duyarak da yazacağım bu sergiyi…
Çünkü beşerler gitsin, görsün, okullar öğrencilerini götürsünler istiyorum.
İlkokul, ortaokul, lise, üniversite öğrencilerinin bir günlük derslerini bu standa ayırmalarının onlara bir sömestrlık ders olacağına eminim…
Serginin ismi “Bir Koleksiyoner Hikayesi”
Taviloğlu ailesinin özel koleksiyonu bu…
Sergiyi anlatacağım ancak evvel sanatla ilgili bir tartışmadan başlayacağım.
“Kim Jong-Un” tablosu, Mustafa Taviloğlu ve Ertuğrul Özkök (sağda)
Sergiyi gezerken önünde durakladığım tablo
Bu sergiyi gezerken doğal olarak kimi tabloların önünde durdum.
İnsan hayatının her gününde bir Osman Hamdi görmüyor.
Bir birçoklarının önünde durdum ancak bir tablo önünde fotoğraf çektirdim.
O da gördüğünüz bu tablo…
Herhalde siz de bu adamı görür görmez tanıdınız
Herhalde tablodaki kişiyi siz de tanıdınız.
Kim tanımaz ki, 21. yüzyılda yükselen diktatörler çağının bu en tanınmış karakterlerinden birini…
Hitler’in bıyığı kadar kadar tanıdık bir saç formu var.
Evet Güney Kore’nin, babayla başlayan diktatör hanedanının yeni üyesi…
Her hafta durmadan yeni bir füze deneyi ile dünyanın yüreğini ağzına getiren, istediği insanı anında yok eden Kuzey Kore diktatörü.
Kulak verin bu adam gitgide yaklaşıyor
Tablonun ismi “Kim Jong-Un”
Ancak bu ismin yanında şöyle bir tabir var:
“Listen: It’s Getting Closer…”
“Kulak ver: Gitgide yaklaşıyor”
Ürkütücü bir tabir değil mi…
İnsanın aklına kuşku düşürüyor.
Bu adam nereye yaklaşıyor?
Türkiye’ye mi…
Aman Allah korusun dedirtiyor beşere.
Biraz abartsam Türkiye’nin “Medici ailesi” diyeceğim
Sözünü ettiğim stant Taviloğlu ailesinin özel koleksiyonu…
Koleksiyon deyince aklınıza bir ailenin konutuna sığacak kadar tablo gelmesin gözünüzün önüne…
3 binden fazla tablo, heykel ve en enstalasyondan kelam ediyorum.
Biraz abartsam İtalyan kültürünün kurucusu olan Medici ailesi diyeceğim.
Tabii ne Mustafa Taviloğlu ne eşi Lüset o denli prenslik yöneten bir aileden geliyor.
Ama 52 yıl boyunca topladıkları eser ve sanata verdikleri takviye, gayret olarak onlarınkinden hiç de ayağı değil.
7 başka yerde 2 bin 400’den fazla eser sergileniyor
İstanbul’da 7 başka yerde sergileniyor bu eserler ve 6 Aralık’a kadar açık kalacak.
Geçen salı bunlardan yalnızca 3’ünü gezebildim.
Yedi saatimi aldı.
Bu tabloyu standın Devlet Fotoğraf Heykel Müzesi’nin salonlarındaki kısmında gördüm.
Tablolar ortasında dolaşırken bunu gördüğüm an önünde takılıp kaldım.
Bir sefer çok çarpıcı bir tablo…
Sanatın tanınan kültür sonlarında dolaşıyor.
Tabii ki Van Gogh üslubu sarı renk insanın bilinçaltını harekete geçiriyor.
Hemen bir sandalye çekip önüne oturdum.
Zeyrekten fırlamış bir sokak sanatkarının yapıtı üzere çarpıcı
Tablo, güya zeyrek duvarlarından fırlamış bir sokak ressamının elinden çıkmış üzereydi.
Hemen yanında Mao’ya ilişkin bir diğer çok çarpıcı bir tablo vardı…
Ama pop sosyolog yanım beni bu tabloya çekti.
Zaman vakit Hitler’e, ve Mussolini’ye ilişkin birtakım tablolar gördüğümde de birebir soru aklıma gelir.
Böyle adamlardan sanat yapıtı konusu çıkar mı…
Tabi ki çıkar lakin 21’inci yüzyılda tekrar yükselen totaliter rejimler bende öylesine büyük kaygı yarattı ki, o figürleri sanat yapıtı nesnesi olarak karşımda görünce ilimde değil düşünüyorum.
Sanatta özgürlükçü tarafımla, siyasetteki tasalarım tartışmaya başlıyor.
Mustafa Taviloğlu
Bu yapıtı bir sanat fuarını online olarak gezerken görüp almış
Sergiyi bana Mustafa Taviloğlu gezdirdi.
Ona bu tablonun kıssasını sordum.
Bu eser 2020 yılında Contemporary İstanbul sanat fuarı sırasında getirilmiş.
Türk asıllı Alman küratör Marcus Graf fuarın online çeşidini yaptırırken Taviloğlu ekranda bunu görünce çabucak bunu istiyorum demiş.
Eserin sanatkarı Tayyar Tekin….
Tabi ki hazır sandalyeyi çekmişken önünde bu fotoğrafı da çektirdim.
Huri Kiriş’in “Oscar” tablosu
Paris yıllarımdan iki sanatçı husus modeli olarak karşımda
Sergide dikkatimi çeken yapıtlardan biri de Alaettin Aksoy’un “Üç Ressam” isimli tablosu oldu.
Tablo güya bir periyot Türk fotoğrafının hatıra fotoğrafıydı.
Alaettin Aksoy’un yanından Paris yıllarımdan şahsen tanıdığım iki sanatçı Komet ve Mehmet Güleryüz vardı.
İkisini de yakın vakitte kaybettik.
Paris yıllarımdan bir Utku Varlık eksikti güya.
Sosyolog gözüyle baktığımda dikkati çeken bir eser de Huri Kiriş’in “Oscar” isimli tablosuydu.
Geçen ay Paris’te yapılan Paralimpik Oyunları için sembol olacak kadar hoş bir eserdi.
Bu bir stant değil Türk Fotoğraf sanatının bienal üzere tarihi
Mustafa Taviloğlu, tablo satın almaya 1972 yılında başlamış.
Yani gerisinde 52 yıl üzere uzun bir müddet var.
Tekrar edeyim. Stantta 7 başka yerde 2 bin 400’den fazla eser sergileniyor.
Türk fotoğraf sanatının 19. yüzyıl sonundan günümüze bir retrospektifi olmuş.
Mustafa Taviloğlu
Onu yıllardır tanıyorum, elinde bu türlü zımnî bir hazine olduğunu bilmiyordum
Taviloğlu’nun yıllardır tanıyorum.
Elinde bu kadar çok hoca Ali İstek, Şevket Dağ üzere birinci devir sanatkarlarının tabloları olduğunu bilmiyordum.
Koleksiyonunda çok sayıda Fikret Mualla, Komet ve Mehmet Güleryüz var.
Komet’in hiç bilmediğim periyotlarına ilişkin tablolar gördüm birinci sefer.
Ama en çok hoşuma giden, Taviloğlu’nun genç sanatkarlara verdiği kıymet oldu.
Sergilerde o kadar çok tanımadığım genç çağdaş kesim sanatkarı öğrendim ki…
İşte o nerenle her dereceden öğrencinin götürülüp, bir gün hatta iki üç gün eğitim olarak gezdirilmesinin faydalı olacağını söylüyorum.
Türk iktisadının krizlerinde bile tek tablo satmadı
Mustafa Taviloğlu’nun en takdir edilecek yanı, bu koleksiyonuna olan tutkulu bağlılığı.
Türk iktisadı bu 50 yılda birçok kriz geçirdi.
Şirketler güç durumda kaldı.
Taviloğlu’nun da sıkıntı vakitleri oldu.
Bu koleksiyonu satsa bütün o zorluklarla çaba etmesine hiç gerek kalmazdı.
Gerçi Mudo sağlam bir markadır ve her kriz periyodunu aştı.
Ama bütün o devirlerde Mudo tek bir yapıtını satmadı.
Şimdi gelecek kuşaklara bu türlü bütün halde bırakmak istiyor.
Vaktiniz varsa sergiyi kesinlikle gezin derim.
Hem çok seveceksiniz hem çok öğreneceksiniz.
Mustafa Taviloğlu
Merkezi hükümet ve lokal idareler ve özel kesim harika bir iş birliği yapmış
Hazır bu stantları anlatmaya başlamışken, stant salonları hakkındaki birkaç gözlemimi de yazayım.
Bu stantta merkezi hükümet ile mahallî idareler ve bir de özel kuruluşların çok hoş ve beşere umut veren bir iş birliğini gördüm.
Devlet Fotoğraf Heykel Müzesi salonlarını Taviloğlu standına açmış.
Çok hoş bir stant yeri burası.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile Eyüpsultan ilçe belediyesi de kendine ilişkin kültür ve sanat yerlerini açmış.
Eyüp Sultan Belediyesi’nin stant yeri haline getirilen binasını çok beğendim.
İBB’nin Feshanesini anlatmama zati gerek yok.
Tersane’deki stant salonları da çok düzgün olmuş.
CHP’li belediyelerin yerlerini gezerken dikkatimi çeken şeyler
Ancak CHP’li belediyelere ilişkin bu iki yerde dikkatimi çeken ve çok hoşuma giden bir gözlemimi aktarmak istiyorum.
Her iki yerde da çalışan bayan sayısı yüksekti.
Neredeyse erkek görevlilere yakın bayan vardı.
İkincisi ise her iki yerde da çok sayıda başı örtülü bayan vazifelinin çalışıyor olmasıydı.
Kadınların hepsi de işlerini severek ve güler yüzlülükle yaptıklarını gördüm.
Kadınların sanat ve kültür alanındaki işlerde çalışması bana çok umut veriyor.
O salonları gezerken Nilüfer Göle’yi hatırladım
Orada gördüğüm tablo bana şunu söyledi:
Türk toplumu artık başörtü sorununu çözmüş.
Ne muhafazakarların ne de laik kesitin artık bu mevzuyu kaşımamasını ve siyasi emelleri için kullanmamasını umut ederek bu şahane seyahatimi tamamladım.
Çıkarken aklıma Prof. Nilüfer Göle geldi.
Onun “ Çağdaş Mahrem” kitabını ve teorisini hatırladım.
90’lı yıllarda üniversitelerde başörtü yasakları varken, “Bırakın isteyen kız okula başı örtülü girsin. Bu onların toplumsal hayata girmesini kolaylaştıracak” derken laik kesitten çok ağır tenkitler almıştı.
Meğer ne kadar haklıymış…
Taviloğlu ailesine çok teşekkürler…
Sadece ailelerine değil, Türkiye’ye de çok hoş ve güçlü bir koleksiyon kazandırmışlar.